5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun Ek-5inci maddesi uyarınca 01.03.2011 tarihinden itibaren tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz (az süren, çok sürmeyen) olarak çalışanlarla ilgili düzenleme yapılmıştır.
Önceleri kendi adına ve hesabına tarımsal faaliyette bulunanlar 2926 sayılı Kanun kapsamında Tarım Bağ-Kur’lusu, tarımsal hizmet akdi ile süreksiz çalışanlar ise 2925 sayılı Kanun kapsamında Tarım SSK’lısı sayılmaktaydı. 01.10.2008’de 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesiyle 2926 sayılı ve 2925 sayılı kanunlar yürürlükten kaldırıldı. Böylece Tarım SSK’lığı da sona ermiş oldu. Ortaya çıkan bu boşluk 01.03.2011 tarihinde 5510 sayılı Kanun’un ek-5 inci maddesiyle giderildi. Ancak kamu idarelerinin tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanlar SSK’lı sayıldıklarından ayrıca ek-5 kapsamında sigortalı olamazlar.
Kanun’un 4 üncü maddesi kapsamında, isteğe bağlı ve (mülga) 506 sayılı Kanun’un geçici 20 nci (banka vd sandıklar) maddesi kapsamında sigortalı olmayanlar ile gelir ve aylık almayan, 18 yaşını bitirenlerden tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanlar (İsteğe Bağlı) Tarım SSK’lısı kapsamına girmektedir. Diğer taraftan 30.04.2008 tarihinden sonra 2925 sayılı Kanun uyarınca tarım sigortalısı olanlar da Ek-5 kapsamında sigortalı sayılmıştır.
Ek-5’e tabi olanlaruzun vadeli sigorta kollarından malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası; kısa vadeli sigorta kolları bakımında yalnızca iş kazası ve meslek hastalığı sigortasına tabidir. Haliyle hastalık ve analık hallerinden de yararlanmazlar.
Genel sağlık sigortasından yararlanmak için de tecil ve taksitlendirme hariç 60 günden fazla prim borcunun bulunmaması gerekmektedir. Diğer taraftan iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle istirahat raporu alınması durumunda rapor parası ödenmekte veya sürekli iş göremezlik geliri de bağlamaktadır. Ancak diğer sigortalılardan farklı olarak bu haklardan yararlanmak için iş kazasının olduğu tarihten en az 10 gün önce sigortalı tescilinin yapılmış olması ve borcunun da bulunmaması gerekmektedir. İş kazası olayı kolluk kuvvetlerine derhal, SGK’ya da üç iş günü içinde bildirilmelidir.
Ek-5’e tabi sigortalıların prime esas kazancı alt ve üst sınırlar içinde olmak üzere günlük kazancın % 34,5 oranına eşittir. 2011 yılında devlet katkısı başlamış ve aylık 18 gün üzerinde prim alınmaya başlanmış, 2017 yılında gün sayısı aylık 24’e yükselmiştir. Nihayet 2023 yılında aylık gün sayısı 30 güne tamamlanacak ve devlet katkısı da sona erecektir.
2017 yılı için aylık prim miktarı 490,59 TL’dir. Her aya ait sigorta prim tutarı takip eden ayın son gününe kadar ödenmelidir.
Ek-5 Sigortalılığına Tarım İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi veya Orman İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz Çalışanlara Ait Giriş Bildirgesi ile müracaat edilmektedir. İlgili muhtarlık, ilgili oda, tarım il/ ilçe veya orman müdürlüğü tarafından onaylanmış belge ile doldurtularak, SGK’ya teslim edilmelidir. Bildirgenin teslim edilme tarihi itibariyle de Ek-5 Tarım Sigortalılığı başlamaktadır.